Ponjo

“Kennis is niet belangrijk. Je kunt tegenwoordig alles opzoeken.” Dat zei De Morgen journaliste Kim Herbots tegen cultuurfilosoof Ad Verbrugghe. Ik vind dat een uitermate choquerende uitspraak die hopelijk sarcastisch bedoeld was. Gelukkig had Verbrugghe een goed antwoord klaar: “kennis mag je niet verwarren met informatie” en “zonder gedegen kennis van de context ben je niets met informatie.” Helaas wordt in het hele éénzijdige debat over ‘kennis tegenover vaardigheden’ iets heel fundamenteels over het hoofd gezien. En dat is het feit dat een mens essentieel functioneert op verhalen: zijn sociaal functioneren is erin ingebed, hij haalt er zijn hoogstpersoonlijke zingeving uit, verhalen vormen de houvast waaraan de menselijke psyche zich vast klampt. Hoe rijker en complexer die verhalen zijn, hoe meer mogelijkheden de mens heeft om andere verhalen als dusdanig te herkennen, aan te voelen, eruit te leren en vooral: respect te tonen voor die andere verhalen.
 
Van kindsaf groeit elk mens op met verhalen van de mensen die hem of haar voor waren. Wat in het begin spontaan gebeurt via ouders en familiekring gaat zeer snel over in een gestructureerde vorm van kennisoverdracht. Die kennis voorstellen als losse blokjes in een trommeldoos geeft blijk van een totaal gebrek aan inzicht in het functioneren van de menselijke psyche. Al hebben de grote religieuze verhalen van weleer hun glans verloren, het proces van structurele kennisverwerving is niet veranderd.
 
Er zijn wetenschappelijke proeven geweest die hebben vastgesteld hoe de verwerving van kennis in ons brein zorgt voor nieuwe zenuwverbindingen, wat een grotere hersenactiviteit toelaat. Met andere woorden, we worden er slimmer van. Er is slechts één eenvoudige maar logische voorwaarde: je moet iets kunnen met die kennis: wat ben ik met de observatie dat er paaslelies bloeien in februari als ik niet weet wat paaslelies zijn? Verhalen dat zijn referentiekaders en die zijn essentieel om de wereld om ons heen te begrijpen.
 
Door laatdunkend te doen over kennisverwerving ontzeg je mensen bovendien één van de grootste ‘kleine’ vreugdes in het leven: die kleine ‘aha-erlebnis’ die je ervaart wanneer een puzzelstukje op zijn plaats valt. Eén klein stukje kennis dat zijn weg heeft gevonden naar de grote verhalenbank in je hoofd.